Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne, w tym po zmianach obowiązujących od 1.10.2005 r. i od 26 sierpnia 2006 r.
Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne, w tym po zmianach obowiązujących od 1.10.2005 r. i od 26 sierpnia 2006 r.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie przywołuje już zasady „wzajemności w podejmowaniu i wykonywaniu działalności gospodarczej” zawartej
w ratyfikowanych umowach międzynarodowych bądź potwierdzanej zaświadczeniem od konsula polskiego ( art.86 uchylonej ustawy Prawo działalności gospodarczej). Należy tu wspomnieć, że Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (art.6) uchyliły przepis wskazujący kompetencje konsula w tym zakresie – uchylony został
w art.24 ust.4 ustawy o funkcjach konsulów RP.
Obecne przepisy (art. 13 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) przewidują inne regulacje w tym zakresie umożliwiające podejmowanie przez osoby zagraniczne działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Występuje podział osób zagranicznych na:
1) osoby zagraniczne wskazane w art. 13 ust.1:
• z państw członkowskich UE ( w UE zrzeszonych jest 25 państw: Austria, Belgia,
Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia,
Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Słowacja
Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy),
• z państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie należących do UE (Islandia, Lichtenstein, Norwegia),
• państw nie będących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi (Rumunia, Bułgaria, Szwajcaria),
2) osoby wskazane w art. 13 ust.2 pkt 1 – cudzoziemcy, obywatele innych państw niż wymienione w art.13 ust.1, którzy posiadają w RP:
• zezwolenie na osiedlenie się udzielone przez Wojewodę – zgoda na osiedlenie się wyrażona jest na podstawie ustawy o cudzoziemcach. Osoba taka posiada kartę pobytu od Wojewody. Karta pobytu wydana cudzoziemcowi, który uzyskał zezwolenie na osiedlenie się, jest ważna 10 lat,
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich. Osoba taka legitymuje się kartą pobytu ważną 5 lat – udziela wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca,
• zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca, w związku z okolicznością, o której mowa w art.53 ust.1 pkt 7, 13 i 14 ustawy o cudzoziemcach Wojewoda wydaje kartę pobytu ważną zgodnie z terminem wskazanym w zezwoleniu. Nie każde więc zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony uprawnia osobę fizyczną do podjęcia działalności gospodarczej,
• zgodę na pobyt tolerowany (udziela wojewoda i Prezes Urzędu Repatriacji i Cudzoziemców, zgodnie z art. 104 ust.1 ustawy o udzielenie cudzoziemcom ochrony na terytorium RP). Osoba taka legitymuje się decyzją administracyjną o udzieleniu zgody i kartą pobytu. Karta pobytu wydana cudzoziemcowi, któremu udzielono zgody na pobyt tolerowany, jest ważna rok, status uchodźcy nadany decyzją Prezesa Urzędu RiC, który wydaje również kartę pobytu (na podstawie ustawy dot. ochrony czasowej.
3) osoby wskazane w art. 13ust. 2 pkt 2 – cudzoziemcy obywatele innych państw niż wymienione w art.13 ust.1,korzystający w RP z ochrony czasowej udzielanej na podstawie ustawy dot. ochrony czasowej. Ochrony czasowej udziela się do chwili, gdy możliwy stanie się powrót cudzoziemców do uprzedniego miejsca ich zamieszkania, jednakże nie dłużej niż na okres roku, z możliwością przedłużenia o dalsze 6 miesięcy, jednak nie więcej niż dwa razy. Korzystającemu z ochrony czasowej wydaje się wizę (jeżeli jest to niezbędne do jego wyjazdu na terytorium RP), a Prezes Urzędu udziela zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na okres roku i wydaje kartę pobytu;
4) Osoby wskazane w art.13 ust.2 pkt.3 – cudzoziemcy, obywatele innych państw niż wymienione w art.13 ust.1, którzy są członkami rodzin w rozumieniu art.2 pkt 4 ustawy dot. obywateli UE (małżonek obywatela UE ,zstępny obywatela UE lub zstępny jego małżonka,
w wieku do 21 lat lub pozostający na utrzymaniu obywatela UE lub jego małżonka, wstępny obywatela jego małżonka UE lub jego małżonka, wstępny obywatela UE lub wstępny jego małżonka, pozostający na utrzymaniu obywatela UE lub jego małżonka) dołączającymi do obywateli państw, o których mowa w art.13 ust.1 lub przebywającymi z nimi ( zgodnie z art.10 ustawy dot. obywateli UE członkowi rodziny nie będącego obywatelem UE wydaje się wizę wjazdową w celu przebywania lub dołączenia do obywatela państwa członkowskiego, a zgodnie z art.20 tej ustawy członek rodziny nie będący obywatelem UE jest obowiązany uzyskać kartę pobytu członka rodziny obywatela UE, w sytuacji gdy obywatel UE obowiązany jest zarejestrować swój pobyt jeżeli pobyt ten na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej trwa przez okres dłuższy niż 3 miesiące – oznacza to że członek rodziny może posiadać tylko wizę ale może też posiadać kartę pobytu);
5) Osoby zagraniczne wskazane w art.13 ust.3 – inne niż wymienione w art.13 ust.1 i 2, uprawnione do podejmowania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki prawa handlowego (komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z o.o.) oraz przystępować do takich spółek, co oznacza, że nie mogą się rejestrować jako osoby fizyczne w ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez organy gmin (ust.3). Przepis te zawiera jednak formułę „o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej”. Taki zapis oznacza, że z umów międzynarodowych może wynikać możliwość podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej jako osoba fizyczna, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. RP ma zawartą umowę z USA, co oznacza że obywatele USA mogą podejmować działalność w innej formie, a więc również jako osoba fizyczna, niemniej nie dotyczy to wszystkich przedmiotów działalności. Stąd należy przy każdym zgłoszeniu wystąpić do Ministra Gospodarki z zapytaniem dotyczącym możliwość podjęcia przez osobę fizyczną-obywatela USA konkretnej-przedmiotowo działalności gospodarczej.
Należy pamiętać o art.1 ustawy, który określa, że ustawy reguluje podjęcie, wykonywanie i zakończenie działalności na terytorium RP.
Osoby zagraniczne, o których mowa w art.13 ust.1 nie muszą legitymować się pobytem na terenie RP. Zgodnie z przepisami ustawy dot. obywateli UE, obywatel państwa członkowskiego UE może uzyskać zgodę na pobyt z uwagi na wykonywanie działalności gospodarczej na terytorium RP. Oznacza to, że podjęcie działalności gospodarczej nie jest warunkowane uzyskaniem takiej zgody, ale może stanowić przesłankę do jej udzielenia.
Inna sytuacja występuje jeżeli osoba zagraniczna (cudzoziemiec) pochodząca z innego państwa niż państwa o którym mowa w art.13 ust.1 o swobodzie działalności gospodarczej, posiada szczególny status wskazany w art. 13 ust.2. Potwierdzeniem posiadania tych statusów jest decyzja wyrażająca zgodę oraz karta pobytu, a dla osób, o których mowa w art.13 ust.2 pkt 3 – wiza lub karta pobytu.
Należy tu przypomnieć, że na cudzoziemcach, których mają zezwolenie na osiedlenie się status uchodźcy, zgodę na pobyt tolerowany oraz zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE spoczywa obowiązek zameldowania się na pobyt stały, zgodnie z art.26 ust.1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych.
Jeżeli występuje wątpliwość, co do obywatelstwa cudzoziemca, w sytuacji gdy jest on obywatelem dwóch lub więcej państw, to zgodnie z art.5 ustawy o cudzoziemcach traktuje się go jako obywatela tego państwa, którego dokument podróży stanowił podstawę wjazdu na terytorium RP.